สถานการณ์ของระบบการแพทย์ฉุกเฉินที่เกี่ยวข้องกับผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้ม: ข้อเสนอแนะเชิงนโยบาย

Abstract

การพลัดตกหกล้มเป็นปัญหาด้านสาธารณสุขที่สำคัญและมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่องโดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุจะมีความเสี่ยงต่อการพลัดตกหกล้มเพิ่มสูงขึ้นมากกว่ากลุ่มวัยอื่น อุบัติการณ์ของการเสียชีวิตจากการพลัดตกหกล้มทั่วโลก จะเกิดขึ้นปีละ 1,000 คน หรือเฉลี่ยวันละ 3 คน แต่หากผู้ป่วยได้รับการรักษาพยาบาลอย่างรวดเร็วและเหมาะสม จะสามารถช่วยลดความเจ็บป่วยและอัตราการเสียชีวิตลงได้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อจัดทำข้อเสนอในการพัฒนาระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้มในประเทศไทย โดยใช้วิธีการศึกษาเชิงคุณภาพ ประกอบด้วย 1. การทบทวนเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการพลัดตกหกล้มในผู้สูงอายุทั้งในประเทศไทยและต่างประเทศ 2. การสัมภาษณ์เชิงลึกและการสนทนากลุ่ม โดยคัดเลือกผู้ให้ข้อมูลแบบเจาะจง (purposive sampling) ประกอบด้วยผู้ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานด้านการแพทย์ฉุกเฉินทั้งในส่วนกลาง ได้แก่ ผู้กำหนดนโยบาย (สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ) และผู้ปฏิบัติงานในระดับพื้นที่ ได้แก่ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัด (สสจ.) โรงพยาบาล และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล (รพ.สต.) สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด (พมจ.) องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (อปท.) และมูลนิธิที่ปฏิบัติงานเกี่ยวกับการแพทย์ฉุกเฉิน รวมถึงผู้สูงอายุที่ใช้บริการการแพทย์ฉุกเฉินและเข้ารับบริการที่แผนกอุบัติเหตุและฉุกเฉินของโรงพยาบาล  และ 3. การจัดประชุมผู้เชี่ยวชาญด้านผู้สูงอายุ ด้านการแพทย์ฉุกเฉิน ด้านเวชศาสตร์ฉุกเฉินสำหรับผู้สูงอายุ และผู้ปฏิบัติงานที่เกี่ยวข้องกับระบบการแพทย์ฉุกเฉินในระดับพื้นที่ ทั้งนี้ผลการศึกษาจากการทบทวนเอกสารทั้งในและต่างประเทศ ไม่พบว่ามีการจัดบริการการแพทย์ฉุกเฉินสำหรับผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้มโดยเฉพาะ แต่ให้ความสำคัญกับการนำเทคโนโลยีมาใช้เพื่ออำนวยความสะดวกในการขอความช่วยเหลือสำหรับผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้มตามความเหมาะสม และจากการสัมภาษณ์เชิงลึกและสนทนากลุ่ม พบว่า ประเทศไทยอาจไม่จำเป็นที่จะต้องมีการจัดบริการการแพทย์ฉุกเฉินสำหรับผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้มโดยเฉพาะ เนื่องจากระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินในปัจจุบันมีการให้บริการครอบคลุมทุกกลุ่มอายุและทุกกลุ่มอาการแล้ว แต่ปัญหาที่สำคัญ คือ การขาดแคลนบุคลากรที่ให้บริการการแพทย์ฉุกเฉิน และบุคลากรยังขาดความรู้และทักษะในการดูแลผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้ม ดังนั้น การศึกษานี้มีข้อเสนอในการพัฒนาระบบบริการการแพทย์ฉุกเฉินที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้มในประเทศไทยโดยสถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรจัดหลักสูตรการพัฒนาบุคลากรในระบบการแพทย์ฉุกเฉินให้มีความรู้และทักษะเกี่ยวกับเวชศาสตร์ฉุกเฉินสำหรับผู้สูงอายุที่พลัดตกหกล้ม และสพฉ. ควรร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเพื่อสนับสนุนงบประมาณในการพัฒนาศักยภาพบุคลากร เช่น การเพิ่มอัตรากำลัง การจัดสรรวัสดุอุปกรณ์และเทคโนโลยีที่จำเป็นโดยพิจารณาบริบทและความสามารถในการใช้เทคโนโลยีของผู้สูงอายุ เพื่อให้การดำเนินงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น